پیوند کبد، یک مداخله جراحی پیشرفته است که در آن، کبد بیمار یا آسیب‌دیده با کبد سالم اهداکننده جایگزین می‌شود. این روش درمانی حیاتی برای افرادی است که کبدشان به دلیل بیماری‌های مزمن یا آسیب‌های شدید، کارایی خود را از دست داده است. کبد، به عنوان بزرگترین عضو داخلی بدن، نقش اساسی در متابولیسم، سم‌زدایی و تولید پروتئین‌های حیاتی ایفا می‌کند. در صورت اختلال در عملکرد کبد، این فرآیندها مختل شده و می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود. پیوند کبد با جایگزینی کبد آسیب‌دیده با یک کبد سالم، به این بیماران فرصت زندگی دوباره می‌بخشد.
اهداکننده کبد می‌تواند یک فرد زنده یا متوفی باشد. در پیوند از اهداکننده زنده، بخشی از کبد یک فرد سالم به بیمار پیوند زده می‌شود. کبد قابلیت بازسازی دارد و هر دو قسمت کبد اهداکننده و گیرنده پس از مدتی به اندازه طبیعی خود بازمی‌گردند. در پیوند از اهداکننده متوفی، کبد یک فرد دچار مرگ مغزی به بیمار پیوند زده می‌شود. این نوع پیوند به دلیل کمبود اهداکنندگان کبد، با محدودیت‌هایی مواجه است.
دکتر سید یحیی ضرغامی فلوشیپ پیوند کبد/ جراحی پانکراس/ جراحی مجاری صفراوی / پیوند اعضای داخل شکم
کاندیداهای مناسب جراحی پیوند کبد
پیوند کبد برای بیمارانی که با نارسایی کبدی شدید و غیرقابل برگشت دست و پنجه نرم می‌کنند، تجویز می‌شود. از جمله بیماری‌هایی که ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشند می‌توان به سیروز کبدی، هپاتیت مزمن، سرطان کبد، نارسایی حاد کبد، بیماری‌های ژنتیکی کبد و برخی بیماری‌های متابولیک اشاره کرد. تصمیم‌گیری در مورد نیاز به پیوند کبد، پس از ارزیابی جامع وضعیت بیمار توسط تیم پزشکی جراح پیوند کبد صورت می‌گیرد. این ارزیابی‌ها شامل بررسی‌های دقیق بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری است تا اطمینان حاصل شود که بیمار از مزایای این عمل جراحی بهره‌مند خواهد شد.
علاوه بر بیماری‌های کبدی، عوامل دیگری نیز در تعیین صلاحیت بیمار توسط جراح کبد برای پیوند کبد موثرند. سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت، وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر و توانایی بیمار در تحمل عمل جراحی و مراقبت‌های پس از آن، از جمله این عوامل هستند. همچنین، بیمار باید از نظر روان‌شناختی برای این عمل جراحی بزرگ و تغییرات زندگی پس از آن آماده باشد.
آمادگی برای پیوند کبد
قبل از انجام پیوند کبد، بیمار باید تحت ارزیابی‌های پزشکی کامل قرار گیرد. این ارزیابی‌ها شامل آزمایش‌های خون، تصویربرداری، بررسی عملکرد قلب و ریه و ارزیابی روان‌شناختی است. هدف از این ارزیابی‌ها، اطمینان از آمادگی بیمار برای پیوند و کاهش خطرات احتمالی پس از عمل است. همچنین، بیمار باید در مورد روند پیوند، عوارض و خطرات احتمالی و مراقبت‌های پس از عمل، اطلاعات کامل را دریافت کند. آمادگی برای پیوند کبد، فرایندی چند مرحله‌ای است که شامل مشاوره با تیم پزشکی، انجام آزمایش‌های مختلف، تنظیم داروها و تغییرات در سبک زندگی می‌شود. بیمار باید از نظر جسمی و روحی برای این عمل جراحی بزرگ آماده باشد و با تیم پزشکی خود همکاری کامل داشته باشد.
مراحل جراحی پیوند کبد
پیوند کبد یک فرآیند پیچیده است که شامل چندین مرحله می‌شود. پس از یافتن اهداکننده مناسب، بیمار و اهداکننده تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. در طول عمل، کبد بیمار برداشته شده و با کبد سالم اهداکننده جایگزین می‌شود. پس از عمل، بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شده و تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد. در این مرحله، بیمار داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دریافت می‌کند تا از رد پیوند جلوگیری شود.
پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و تحت آزمایش‌های مختلف قرار گیرد تا عملکرد کبد جدید و وضعیت عمومی سلامت او بررسی شود. همچنین، بیمار باید داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را به طور مداوم مصرف کند و به توصیه‌های پزشک در مورد رژیم غذایی و سبک زندگی خود عمل کند.
جراحی پیوند کبد
جراحی پیوند کبد یک عمل پیچیده و طولانی است که معمولاً چندین ساعت طول می‌کشد. در این عمل، جراح با دقت کبد بیمار را خارج کرده و کبد اهدا کننده را در محل آن قرار می‌دهد. سپس، عروق خونی و مجاری صفراوی به کبد جدید متصل می‌شوند. این عمل نیازمند تخصص و تجربه بالایی است و توسط تیم جراحی مجرب انجام می‌شود.
عوارض و خطرات عمل پیوند کبد برای اهدا کننده
در پیوند کبد از اهداکننده زنده، اهداکننده نیز با خطراتی مواجه است. این خطرات شامل عوارض ناشی از بیهوشی، عفونت، خونریزی و آسیب به سایر اندام‌ها می‌شود. با این حال، خطرات پیوند کبد برای اهداکننده نسبتاً کم است و اکثر اهداکنندگان به طور کامل بهبود می‌یابند. اهداکنندگان کبد، با فداکاری خود، زندگی جدیدی را به بیماران نیازمند هدیه می‌دهند. این عمل سخاوتمندانه، نمادی از عشق به همنوع و ایثار است.
علائم پس زدن پیوند کبد
رد پیوند یک عارضه جدی است که در آن سیستم ایمنی بدن، کبد پیوند زده شده را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی کرده و به آن حمله می‌کند. علائم رد پیوند شامل زردی، خستگی، کاهش اشتها، درد شکم، تب و تغییر در نتایج آزمایش‌های کبدی می‌شود. در صورت مشاهده این علائم، بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کند. رد پیوند می‌تواند در هر زمانی پس از پیوند رخ دهد، اما بیشتر در چند ماه اول پس از عمل شایع است. با تشخیص و درمان زودهنگام، می‌توان از آسیب جدی به کبد پیوند زده شده جلوگیری کرد.
لیست انتظار پیوند کبد
به دلیل کمبود اهداکنندگان کبد، بسیاری از بیماران نیازمند پیوند کبد در لیست انتظار قرار می‌گیرند. مدت زمان انتظار در لیست پیوند به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت بیماری کبدی، گروه خونی و محل زندگی بیمار. لیست انتظار پیوند کبد، یک سیستم پیچیده است که بر اساس معیارهای پزشکی و اخلاقی عمل می‌کند. هدف این سیستم، اطمینان از این است که کبدهای اهدایی به بیمارانی که بیشترین نیاز را دارند، اختصاص داده می‌شود.
در پایان
پیوند کبد، یک روش درمانی حیاتی برای بیمارانی است که با نارسایی کبدی مواجه هستند. این عمل جراحی، با وجود پیچیدگی‌ها و خطرات احتمالی، می‌تواند زندگی جدیدی را به این بیماران هدیه دهد. با پیشرفت‌های اخیر در زمینه پیوند کبد، میزان موفقیت این عمل جراحی به طور قابل توجهی افزایش یافته است و بیماران بیشتری می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.
با این حال، پیوند کبد تنها یک مرحله از درمان است و بیماران پس از پیوند نیازمند مراقبت‌های پزشکی مداوم و پیروی از یک سبک زندگی سالم هستند. با رعایت توصیه‌های پزشک جراح پیوند کبد و انجام مراقبت‌های لازم، بیماران می‌توانند سال‌ها زندگی سالم و فعالی را پس از پیوند کبد تجربه کنند.
