انواع روش‌های جراحی کبد
جراحی کبد انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع بیماری، میزان آسیب به کبد و روش انجام جراحی طبقه‌بندی می‌شوند. برخی از انواع جراحی کبد عبارتند از:
جراحی باز کبد (Open Liver Surgery)
این نوع جراحی شامل یک برش بزرگ در شکم است که به جراح امکان دسترسی مستقیم به کبد را می‌دهد. این روش برای جراحی‌های پیچیده‌تر مانند برداشتن تومورها، ترمیم آسیب‌های شدید و پیوند کبد استفاده می‌شود.
جراحی لاپاراسکوپیک کبد (Laparoscopic Liver Surgery)
در این روش، جراح از تعدادی برش کوچک در شکم استفاده می‌کند و با کمک دوربین‌های کوچک و ابزارهای ویژه جراحی را انجام می‌دهد. این روش جراحی کمتر تهاجمی است و به بهبود سریع‌تر بیمار کمک می‌کند. برای جراحی‌های کبدی کوچک‌تر و محدود مانند برداشتن بخش‌های کوچک کبد یا برداشتن کیسه صفرا استفاده می‌شود.
جراحی رباتیک کبد (Robotic Liver Surgery)
در این روش، جراح با کمک ربات‌های جراحی پیشرفته عمل جراحی را انجام می‌دهد. این روش مزایایی مانند دقت بالا، دید بهتر و کاهش خطرات جراحی را دارد. معمولاً برای جراحی‌های پیچیده‌تر کبدی استفاده می‌شود.
پیوند کبد (Liver Transplantation)
در این روش، کبد آسیب‌دیده یا مریض بیمار با کبد سالم اهدایی جایگزین می‌شود. این روش جراحی بسیار پیچیده و تخصصی است که برای درمان نارسایی حاد یا مزمن کبد انجام می‌شود.
دکتر سید یحیی ضرغامی فلوشیپ پیوند کبد/ جراحی پانکراس/ جراحی مجاری صفراوی / پیوند اعضای داخل شکم
مراحل انجام جراحی باز کبد
جراحی باز کبد یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان اختلالات و بیماری‌های کبد است. این عمل جراحی به دلیل ماهیت حساس و پیچیده کبد و اهمیت آن در عملکرد بدن، نیاز به دقت و مهارت بالای جراح را دارد.
قبل از شروع عمل جراحی، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. این بدان معناست که بیمار کاملاً بی‌هوش می‌شود و هیچ گونه درد و ناراحتی را در طول عمل جراحی احساس نخواهد کرد. پس از اطمینان از بیهوشی کامل بیمار، جراحی آغاز می‌شود.
پزشک با ایجاد یک برش طولی در قسمت بالایی شکم بیمار، به کبد دسترسی پیدا می‌کند. این برش به اندازه‌ای طولانی است که جراح بتواند به راحتی به کبد و بخش‌های آسیب‌دیده آن دسترسی داشته باشد.
پس از ایجاد برش، جراح با احتیاط کبد را از بافت‌های اطراف جدا می‌کند. این مرحله بسیار حساس است زیرا کبد به طور مستقیم با رگ‌های خونی و مجاری صفراوی در ارتباط است و جداسازی آن نیاز به دقت بالایی دارد.
-
برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده
پس از جداسازی کبد، جراح با استفاده از ابزارهای جراحی مناسب، بخش‌های آسیب‌دیده یا تومورهای موجود در کبد را برمی‌دارد. این مرحله نیز بسیار دقیق و حساس بوده و نیازمند مهارت و تجربه بالای جراح است.
در این مرحله، جراح کبد را به دقت بررسی کرده و در صورت نیاز به ترمیم، اقدامات لازم را انجام می‌دهد. این ممکن است شامل بخیه زدن، پیوند بافت یا دیگر اقدامات ترمیمی باشد.
در پایان عمل جراحی، جراح محل برش را با استفاده از بخیه‌های مناسب می‌بندد تا بهبودی مناسب صورت بگیرد. این بخیه‌ها معمولاً چند هفته پس از عمل برداشته می‌شوند.
مراقبت‌های پس از جراحی
مراقبت‌های پس از جراحی کبد بسیار مهم هستند تا بهبودی کامل بیمار تضمین شود. این مراقبت‌ها به شرح زیر است:
بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)
پس از جراحی، بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود تا علائم حیاتی او به طور مداوم کنترل و در صورت نیاز اقدامات درمانی لازم انجام شود. در این بخش، پرستاران و پزشکان مراقبت 24 ساعته از بیمار را انجام میدهند. تغذیه بیمار در این مرحله به صورت وریدی و با محلول‌های مغذی است. طول اقامت در این بخش معمولا 1 تا 3 روز است.
بخش جراحی
پس از بهبود وضعیت بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه، به بخش جراحی منتقل می‌شود. در این بخش، پرستاران علائم حیاتی، درد و عملکرد کبد را مرتب کنترل می‌کنند. تغذیه بیمار در این مرحله به تدریج به صورت خوراکی شروع می‌شود. فعالیت‌های بدنی بیمار به تدریج افزایش می‌یابد. طول اقامت در این بخش معمولا 5 تا 10 روز است.
مراقبت‌های پس از ترخیص
پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید به طور منظم ویزیت‌های پیگیری را انجام دهد. در این ویزیت‌ها، پزشک وضعیت بهبودی، عملکرد کبد و عوارض احتمالی را بررسی می‌کند. بیمار باید دستورات دارویی را به دقت رعایت کند. فعالیت‌های بدنی باید به تدریج افزایش یابد. رژیم غذایی مناسب که از فشار بر کبد جلوگیری کند، باید رعایت شود. بیمار باید هرگونه عارضه یا مشکلی را به پزشک اطلاع دهد. طول دوره بهبودی معمولا 6 تا 12 هفته است.
مراقبت‌های طولانی مدت
پس از جراحی، بیمار باید به طور مرتب تحت نظارت پزشک باشد. آزمایش‌های منظم برای ارزیابی عملکرد کبد انجام می‌شود. در صورت بروز هرگونه مشکل، اقدامات درمانی لازم انجام خواهد شد. رعایت سبک زندگی سالم و مصرف دارو طبق تجویز پزشک باید ادامه یابد.
عوارض جراحی کبد
با توجه به اینکه جراحی کبد یکی از بزرگترین جراحی‌های شکمی محسوب می‌شود، ممکن است عوارض متعددی در کوتاه مدت و بلند مدت برای بیمار ایجاد شود.
مهم‌ترین عوارض جراحی کبد
- خونریزی: یکی از شایع‌ترین عوارض پس از جراحی کبد، خونریزی است. این خونریزی می‌تواند از محل برش جراحی یا از داخل کبد ایجاد شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به مداخله جراحی مجدد یا تزریق خون باشد.
- عفونت: عفونت محل جراحی یا داخل شکم از دیگر عوارض پس از جراحی کبد است. عفونت می‌تواند به صورت تب، التهاب، درد و ترشح چرکی بروز کند. در این موارد، نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها و گاهی دوباره عمل جراحی است.
- نارسایی کبدی: جراحی کبد ممکن است موجب آسیب به بافت کبدی و اختلال در عملکرد آن شود. این عارضه می‌تواند به صورت زردی، خستگی، تهوع و کاهش اشتها بروز کند و نیاز به درمان تخصصی دارد.
- انسداد صفراوی: در برخی موارد ممکن است جراحی باعث انسداد مجاری صفراوی شود که منجر به زردی، درد و عفونت شود. این عارضه نیاز به جراحی مجدد برای باز کردن مجاری صفراوی دارد.
- نشت مایع صفراوی: نشت مایع صفراوی از محل جراحی یکی دیگر از عوارض جدی است که ممکن است منجر به عفونت و التهاب شکمی شود. این عارضه نیاز به درمان جراحی فوری دارد.
- پیوند نامناسب کبد: در صورت پیوند کبد، ممکن است بدن بافت پیوندی را رد کند که منجر به نارسایی کبد می‌شود. این عارضه نیاز به درمان با داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی دارد.
- عوارض طولانی مدت: در بلند مدت ممکن است عوارضی مانند پیوند نامناسب، سیروز کبدی، سرطان کبد و کاهش عملکرد کبد ایجاد شود که نیاز به پیگیری طولانی مدت دارند.
سخن آخر
پیشرفت‌های جراحی کبد، در سال‌های اخیر، روش‌های جراحی کبد پیشرفت چشمگیری داشته است. امروزه جراحی‌های کم تهاجمی مانند جراحی لاپاراسکوپی و روبات‌جراحی امکان‌پذیر شده است که به کاهش عوارض و زمان بهبودی بیماران کمک می‌کند.
