سیروز کبدی چیست و چگونه درمان می شود?

سیروز کبدی یک جراحت و زخم است که به کبد آسیب رسانده و در عملکرد آن اختلال ایجاد می‌کند. این بیماری منجر به نارسایی کبد می‌شود. سیروز نتیجه آسیب مداوم کبد در طول سالیان متمادی است. الکل و مواد مخدر، ویروس‌ها و عوامل متابولیک شایع‌ ترین علل ایجاد و پیشرفت سیروز کبدی هستند.

دکتر سید یحیی ضرغامی فلوشیپ جراحی‌های کبد/ جراحی پانکراس/ جراحی مجاری صفراوی / پیوند اعضای داخل شکم

سیروز کبد چیست؟

سیروز زخم شدید کبد است. این عارضه جدی ممکن است ناشی از بسیاری از بیماری‌ها و شرایط کبدی باشد، مانند هپاتیت یا الکلیسم مزمن. هر بار که کبد آسیب می‌بیند – چه در اثر مصرف زیاد الکل یا علت دیگری مانند عفونت – سعی می‌کند خود را ترمیم کند. در این فرآیند، بافت اسکار تشکیل می‌شود. با بدتر شدن سیروز، بافت اسکار بیشتر و بیشتری تشکیل می‌شود که انجام کار را برای کبد دشوار می‌کند. سیروز پیشرفته تهدید کننده زندگی است.

آسیب کبدی ناشی از سیروز به طور کلی قابل جبران نیست. اما اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده شود و علت اصلی آن درمان شود، آسیب کمتری به کبد می‌رسد.

علت سیروز کبد چیست؟

سیروز همیشه به دلیل مشکل یا بیماری کبدی ایجاد می‌شود. اگر علت سیروز خود را درمان نکنید، بدتر می‌شود و به مرور زمان سلول‌های سالم کبد قادر به ادامه روند طبیعی خود نیستند. پس از مدتی، کبد ممکن است نتواند به خوبی یا اصلاً کار کند. مهم است که علت سیروز خود را بدانید تا بتوانید درمان مناسب را انجام دهید و از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. شایع ترین علل عبارتند از:

سوء مصرف الکل: اگر مشکل نوشیدن دارید، مهم است که کمک بگیرید. الکل به کبد آسیب می‌رساند. با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها ممکن است بیمار را به یک برنامه درمانی ارجاع دهند.

بیماری کبد چرب غیر الکلی: دیابت نوع ۲، سندرم متابولیک و چاقی شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. اگر سیروز ناشی از بیماری کبد چرب است، کاهش وزن و کنترل سطح قند خون ممکن است سلامت کبد را بهبود بخشد.

هپاتیت B یا هپاتیت C: داروهای این بیماری‌ها از آسیب بیشتر به کبد جلوگیری می‌کنند.

سایر شرایطی که منجر به سیروز می‌شود عبارتند از:

• فیبروز سیستیک
• انباشته شدن بیش از حد آهن در بدن
• بیماری ویلسون، که در آن کبد مقدار زیادی مس را ذخیره می‌کند.
• بیماری‌های خود ایمنی که باعث می‌شود بدن به سلول‌های کبد حمله کند
• انسداد مجرای صفراوی، که آنزیم‌های گوارشی را از کبد به روده‌ها می‌برد.
• برخی از اختلالات گوارشی ارثی
• برخی از عفونت‌ها، از جمله سیفلیس و بروسلوز
• نارسایی مزمن قلب همراه با احتقان کبد

انجام جراحی کبد توسط دکتر یحیی ضرغامی در بیمارستان فیروزگر به همراه تیمی مجرب و زبده

روش تشخیص سیروز کبد چیست؟

روش‌ها و آزمایش‌های متعددی برای تشخیص و تعیین شدت پیشرفت بیماری سیروز کبدی وجود دارند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های تشخیص سیروز کبدی را عنوان می‌کنیم:

• تست‌های آزمایشگاهی: پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی علائم اختلال عملکرد کبد، مانند سطوح بالای بیلی روبین یا آنزیم‌های خاص، تجویز کند. برای ارزیابی عملکرد کلیه، خون از نظر کراتینین بررسی می‌شود. تعداد گلبول‌های خون اندازه‌گیری می‌شود. برای ویروس‌های هپاتیت غربالگری خواهید شد. نسبت نرمال شده بین‌المللی (INR) همچنین از نظر توانایی خون برای لخته شدن بررسی می‌شود.

بر اساس تاریخچه و نتایج آزمایش خون، پزشک ممکن است بتواند علت اصلی سیروز را تشخیص دهد. آزمایش خون به تشخیص میزان جدی بودن سیروز کمک می‌کند.

• تست‌های تصویربرداری: ممکن است تست‌های تصویربرداری خاصی از جمله الاستوگرافی گذرا یا رزونانس مغناطیسی (MRE) توصیه شود. این تست‌های تصویربرداری غیرتهاجمی به دنبال سخت شدن یا سفت شدن کبد هستند. سایر آزمایشات تصویربرداری مانند MRI، CT و سونوگرافی نیز ممکن است انجام شود.
• بیوپسی: یک نمونه بافت که بیوپسی نامیده می‌شود، لزوماً برای تشخیص مورد نیاز نیست. با این وجود پزشک ممکن است از آن استفاده کند تا بفهمد آسیب کبدی چقدر شدید است و چه چیزی باعث آن می‌شود.

اگر سیروز دارید، احتمالاً پزشک آزمایش‌های منظمی را توصیه می‌کند تا ببیند آیا بیماری کبد پیشرفت کرده است یا علائم عوارض، به‌ویژه واریس مری و سرطان کبد را بررسی کند. تست‌های غیرتهاجمی برای پایش بیماری‌های کبدی انجام می‌شود.

راه درمان سیروز کبد چیست؟

درمان سیروز به علت و میزان آسیب کبدی بستگی دارد.

درمان علت زمینه‌ای سیروز

در سیروز اولیه، ممکن است با درمان علت زمینه‌ای، آسیب به کبد به حداقل برسد. گزینه‌ها عبارتند از:

• درمان وابستگی به الکل: افراد مبتلا به سیروز ناشی از مصرف بیش از حد الکل باید سعی کنند نوشیدنی را متوقف کنند. اگر توقف مصرف الکل دشوار است، پزشک ممکن است یک برنامه درمانی برای اعتیاد به الکل توصیه کند. اگر سیروز دارید، بسیار مهم است که نوشیدن الکل را متوقف کنید زیرا هر مقدار الکل برای کبد سمی است.
• کاهش وزن: افراد مبتلا به سیروز ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی در صورت کاهش وزن و کنترل سطح قند خون ممکن است بهبود یابد.
• داروهای کنترل هپاتیت: داروها ممکن است آسیب بیشتر به سلول‌های کبدی ناشی از هپاتیت B یا C را از طریق درمان اختصاصی این ویروس‌ها محدود کنند.
• داروهایی برای کنترل سایر علل و علائم سیروز: داروها ممکن است پیشرفت انواع خاصی از سیروز کبدی را کاهش دهند. به عنوان مثال، برای افراد مبتلا به کلانژیت اولیه صفراوی که به موقع تشخیص داده می‌شود، دارو ممکن است پیشرفت به سیروز را به طور قابل توجهی به تاخیر بیندازد.

سایر داروها قادرند علایم خاصی مانند خارش، خستگی و درد را تسکین دهند. مکمل‌های غذایی ممکن است برای مقابله با سوء تغذیه مرتبط با سیروز تجویز شود. مکمل‌ها همچنین به پیشگیری از استخوان‌های ضعیف، معروف به پوکی استخوان کمک می‌کنند.

جراحی پانکراس نجات دهنده زندگی

مراحل سیروز کبدی

سیروز کبدی دو مرحله اساسی دارد. اگر متوجه شوید که به آن مبتلایید، پزشک می‌گوید که در چه مرحله‌ای هستید. بسته به اینکه کبد چقدر خوب کار می‌کند، “جبران شده” یا “غیر جبران شده” می‌گویند.

سیروز جبران شده

اگر سیروز جبران شده داشته باشید، هیچ علامتی نخواهید داشت. کبد همچنان کار خود را انجام می‌دهد زیرا سلول‌های سالم کافی برای جبران سلول‌های آسیب دیده و بافت اسکار ناشی از سیروز وجود دارد. ممکن است بیماری سال‌ها در این مرحله بماند.

سیروز جبران نشده

سیروز غیر جبرانی پیشرفته‌تر از دو مرحله سیروز است. در این مرحله، کبد آنقدر جای زخم دارد که دچار عوارض می‌شوید.

عوارض سیروز کبدی چیست؟

آسیب ناشی از سیروز، کبد را از انجام کارهای مهمی مانند حذف سموم از بدن و کمک به هضم غذا باز می‌دارد و منجر به مشکلاتی مانند:

فشار خون پورتال جای زخم در کبد جریان خون را از طریق سیاهرگ باب مسدود می‌کند. این رگ خونی اصلی به کبد است. این پشتیبان خون باعث افزایش فشار در ورید پورتال و همچنین در سیستم سیاهرگ‌هایی می‌شود که به آن متصل می‌شوند. افزایش فشار خون باعث متورم شدن این عروق می‌شود. رگ‌ها ممکن است ترکیده و باعث خونریزی شوند.

واریس: واریس، رگ‌های خونی متورم هستند که به دلیل مسدود شدن جریان خون ایجاد می‌شوند. واریس معمولا در مری و معده یافت می‌شوند و ممکن است به قدری کشیده شوند که در نهایت باز شوند و خونریزی کنند. خونریزی همچنین ممکن است ناشی از فشار خون پورتال باشد که باعث می‌شود خون به وریدهای کوچکتر هدایت شود.

تجمع مایعات: افزایش فشار در سیاهرگ باب و کاهش عملکرد کبد باعث تجمع مایع در شکم (به نام آسیت) و پاها (ادم) می‌شود.

سرطان کبد: سیروز خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. برای بررسی سرطان هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار آزمایش خون یا سونوگرافی می‌گیرید.

آنسفالوپاتی کبدی: هنگامی که کبد قادر به حذف سموم از بدن نباشد، در خون تجمع می‌یابد. این مسئله بر مغز تأثیر گذاشته و باعث مشکلاتی در تفکر و حافظه می‌شود.

عفونت‌ها: افراد مبتلا به سیروز قادر به مبارزه موثر با عفونت‌ها نیستند. آسیب کبدی ممکن است منجر به عفونت جدی به نام پریتونیت باکتریایی شود.

دکتر سید یحیی ضرغامی: جراحی هپاتوبیلیاری

راه‌های پیشگیری از سیروز کبد

پیشگیری از بیماری کبد شامل موارد زیر است:

• اتخاذ یک سبک زندگی سالم
• غربالگری بیماری‌های کبدی
• مراقبت بهینه برای شرایطی که می‌تواند منجر به بیماری کبد شود.
• حمایت از عوامل خطر بیماری کبدی
• اتخاذ یک سبک زندگی سالم

داشتن یک سبک زندگی سالم به کبد کمک می‌کند تا به بهترین شکل ممکن کار کند و خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را کاهش می‌دهد.

توصیه‌هایی برای یک سبک زندگی سالم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حفظ وزن سالم
• خوردن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم
• اجتناب از الکل، که باعث می‌شود کبد برای انجام کار خود سخت‌تر کار کند.
• فقط داروهای مورد نیاز خود را مصرف کنید و توصیه‌های دکتر خود را با دقت دنبال کنید.

علائم سیروز کبد

• احساس خستگی یا ضعف
• خارش پوست
• اشتهای ضعیف
• کاهش وزن بدون تلاش
• تهوع و استفراغ.
• درد یا ناراحتی خفیف بر روی کبد در سمت راست بالای شکم یا شکم.
• از دست دادن و ضعف عضلانی.
• گرفتگی عضلات