کیست هیداتید؛ بیماری خاموش
بیماری هیداتید که به عنوان کیست هیداتید یا اکینوکوکوز نیز شناخته می‌شود، عفونتی انگلی ناشی از مراحل لاروی کرم روده‌ای به نام اکینوکوکوس گرانولوزوس است. این کرم روده عمدتاً در بدن سگ‌ها و چهارپایانی نظیر گوسفند آلوده وجود دارد. تخم‌های این کرم در بدن و مدفوع این حیوانات به عمل می‌آیند. انسان‌ها می‌توانند با تماس یا بلع تصادفی این تخم‌ها آلوده شوند.
کیست هیداتید چگونه ایجاد می‌شود؟
پس از ورود به بدن انسان، این تخم‌ها در روده انسان تخمک گذاری می‌کنند و به اندام‌های مختلف، معمولاً کبد و ریه‌ها، انقال می‌یابند. در کبد و ریه، این تخم‌ها به کیست‌های پر از مایع به نام کیست‌های هیداتید تبدیل می‌شوند. این کیست‌ها می‌توانند با گذشت زمان به طور قابل توجهی تا قطر ۵-۱۰ سانتی متر یا بیشتر رشد کنند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
افرادی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و با سگ‌ها و دام‌ها از نزدیک ارتباط دارند، یا افرادی که به این مناطق سفر می‌کنند، یا از فراورده‌های دامی نظیر گوشت و لبنیاتی که از همین دام‌ها به وجود آمده است، اسفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیست هیداتید هستند. اگر حیوان خانگی مانند سگ نیز دارید، بهتر است بهداشت و سلامت شخصی خود و حیوان خانگی‌تان را در اولویت قرار داده، و از بروز مشکلات ناشی از بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان جلوگیری کنید.
این بیماری به ویژه در مناطقی که پرورش گوسفند رایج است، شایع است، زیرا گوسفندان میزبان میانی این کرم روده هستند. کودکان نیز به دلیل تمایل به بازی در فضای باز و قرار دادن اشیاء در دهان، مستعد ابتلا به عفونت هستند.
اگر در روستا زندگی می‌کنید و به پرورش حیوانات اهلی مشغولید، پیشنهاد می‌شود به صورت مرتب با دامپزشک در ارتباط باشید تا سلامت حیوانات مزرعه‌تان تحت کنترل مراجع زیربط باشد. و اگر شما یا خانواده‌تان تمایل به مصرف محصولات ارگانیک روستایی دارید، شاید بهتر باشد به مصرف فراورده‌های دامی پاستوریزه و موردتایید وزارت بهداشت رو بیاورید، و از مصرف هر گونه محصول دامی که از منشا آن مطمئن نیستید، پرهیز کنید.
راه‌های انتقال این بیماری چگونه است؟
- مصرف آب آلوده به تخم‌های این انگل
- مصرف سبزیجات و میوه‌های آلوده (مخصوصا میو‌هایی نطیر توت فرنگی، انگور، تمشک، آلبالو و سایر میوه‌هایی که سخت‌تر شسته می‌شوند)
- نگهداری، بوسیدن، و لمس دهان پس از دست زدن به سگ یا غذا دادن به سگ یا حیوان آلوده
- ارتباط با حیوانات آلوده از جمله، گوسفند، بز، گاو، گاومیش، شتر، اسب و دیگر دام‌ها
علائم و نشانه‌های کیست هیداتید
بیماری هیداتید میتواند تا سالها بدون علامت باقی بماند. به عبارتی دیگر، طیف بیماری از بی علامتی شروع تا در موارد خیلی نادر منجر به عوارض جدی از جمله مشکلات کبدی می‌شود. در مواردی نیز این بیماری میتواند به مرگ ختم شود، اما این بدان معنا نیست که بیماری کشنده است. به مرور زمان و طی رشد، کیست‌ها میتواند بسته به محل خود علائم مختلفی ایجاد کنند. علائم رایج کیست هیداتید عبارتند از:
- احساس درد یا ناراحتی در ناحیه شکم یا سینه
- خارش و کهیر پوستی
- مدفوع خونی
- سرفه
- تنگی نفس
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش وزن بدون دلیل
- زردی (زرد شدن پوست و چشم‌ها)
- احساس وجود توده در شکم
به یاد داشته باشید برخی از این علائم می‌توانند با علائم بیماری‌های دیگری همپوشانی داشته باشند، بنابراین تنها پزشک متخصص است که صلاحیت تشخیص بیماری را داراست.
ابتلا کودکانی که در محل پرورش دام زندگی می‌کنند، به این انگل بیشتر است. به یاد داشته باشید که این بیماری میتواند تا سالها نهفته و خاموش بماند.
در صورت ابتلا به کیست هیداتید چه کنیم؟
بیماری کیست هیداتید یک بیماری سخت اما قابل درمان است. حتی در صورت داشتن بخشی از این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید. به هنگام مراجعه به پزشک، حتما وی را از شرایط خود آگاه سازید. به عنوان مثال، اگر حدس می‌زنید از آب غیربهداشتی مصرف نموده‌اید، یا با دام ناقل بیماری در تماس بوده‌اید، به اطلاع پزشک برسانید. این موضوع به پزشک در درمان بیماری شما کمک می‌کند.
درمان به موقع و سریع از بروز مشکلات جدی و مرگ بر اثر بیماری جلگیری می‌کند.
کیست هیداتید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آزمایشات تصویربرداری، و آزمایش خون از روش‌های اصلی تشخیص بیماری هستند. آزمایش خون میزان آلودگی بدن به انگل را بررسی می‌کند، و در آزمایشات تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن و سونوگرافی، اندازه، محل دقیق، و شکل کیست‌ها بیشتر موردبررسی قرار می‌گیرد.
گونه‌های گوناگونی از کیست کبد می‌توانند در کبد انسان رشد کنند، اما آنچه که این کیست را از سایر کیست‌های کبدی متمایز می‌کند، دیواره ضخیم، چندلایه و فرو رفته کیست‌هاست.
آیا کیست هیداتید بیماری خطرناکی است؟
بیماری هیداتید میتواند عفونتی جدی باشند که اگر تا سال‌های طولانی درمان نشود، میتواند منجر به مرگ شود. این بیماری علائم نهفته دارد و تا سالها ممکن است حضور آن احساس نشود. در همین دوران بی علامتی کیست‌ها می‌توانند رشد کنند، و به اندازه‌ای بزرگ شده و رشد کنند که عرصه را بر دیگر اندام‌ها تنگ کنند، به آنها فشار بیاوردند، عملکردشان را مختل کنند، و به آنها آسیب برسانند که در نهایت منجر به نارسایی این اندام‌ها و ایجاد درد در بدن شوند. اکنون کم کم علائم حضور بیماری ظاهر می‌شود.
این علائم تنها مربوط به زمانی است که این کیست هنوز نترکیده‌اند و فقط در حال رشد است. علاوه بر این، اگر کیستی به مرحله‌ای برسد که پاره شود، میتواند باعث واکنش آلرژیک شدیدی به نام آنافیلاکسی شود که سلامت انسان را تهدید می‌کند.
به صورت خلاصه، این بیماری ار طریق سه خطر زیر بدن را تهدید می‌کند.
- آنافیلاکسی یا همان واکنش شدید آلرژیک
- درد مبهم در ناحیه شکمی
راه‌های درمان این بیماری چیست؟
بهترین درمان پیشگیری و کسب آگاهی نسبت به بیماری است. اگر در منزل یا اطرافیان شخصی به این بیماری مبتلاست، پرهیزاتی را که در این مقاله ذکر شده است، به دقت انجام دهید تا گرفتار مشکل جدید نشوید.
درمان بیماری هیداتید به اندازه، محل، و تعداد کیست‌ها بستگی دارد. رایج ترین رویکردهای درمانی به این بیماری عبارتند از:
- دارو: داروهای ضد‌انگلی مانند بنزمیدازول، آلبندازول و مبنیدازول می‌توانند در کشتن کرم‌های روده و کوچک کردن کیست‌ها موثر باشند. این داروها اغلب در ترکیب با جراحی یا درمان‌های دیگر استفاده می‌شوند.
- تخلیه: در برخی موارد، کیست‌ها می‌توانند با استفاده از سوزن و سرنگ تخلیه شوند. این روش، که اغلب همراه با تزریق یک عامل اسکلیسیدال انجام می‌شود، در درمان کیست‌های کوچکتر موثر است.
- جراحی: راهی که برای درمان کیست‌های بزرگ و سخت پیشنهاد می‌شود، جراحی است. در این روش جراح کیست‌های هیداتید یا گاها بخشی از کبد را طی عمل جراحی از بدن خارج می‌کند.
بیماران مبتلا به هیداتید کبد می‌توانند پروسه درمان و جراحی خود را با دکتر ضرغامی، فلوشیپ فوق تخصصی جراحی‌های کبد، پانکراس، مجاری صفراوی و پیوند اعضای داخل شکم، در بیمارستان فیروزگر در میان بگذارند.
آیا راهی برای پیشگیری از ابتلا به کیست هیداتید وجود دارد؟
برای پیشگیری از بیماری هیداتید باید کمتر در معرض تخم‌های کرم روده‌ای قرار بگیرید. اما برخی از اقدامات پیشگیرانه اصلی عبارتند از:
- رعایت بهداشت شخصی: دست‌ها را پس از تماس با سگ و دام یا مدفوع آنها با آب و صابون به طور کامل بشویید.
- حفظ بهداشت اقلام خوراکی: فقط میوه‌ها و سبزیجات شسته شده را مصرف کنید، از نوشیدن آب تصفیه نشده از منابع آلوده خودداری کنید، و محصولات لبنی را به صورت مستقیم از هر منبعی خریداری نفرمایید.
- کرم زدایی سگ‌ها و دام‌ها: سگ‌ها را به طور منظم کرم زدایی کنید تا از ریختن تخم‌های کرم روده‌ای جلوگیری کنید. حیوانات اهلی خود را مرتب به دامپزشک نشان دهید تا در صورت وجود چنین عاملی، اقدام لازم انجام شود.
- دفع صحیح زباله: مدفوع سگ را به درستی دفع کنید تا از آلودگی محیط زیست خود جلوگیری کنید.
- اجتناب از تماس نزدیک: تماس با سگ‌ها در مناطقی که بیماری هیداتید شایع است را به حداقل برسانید.
با رعایت این اقدامات پیشگیرانه، می‌توانید خطر ابتلا به بیماری هیداتید را به طور قابل توجهی کاهش دهید.
دیدگاهی وجود ندارد.